درمان با گیاهان دارویی - وبلاگ صنعت چاپ

به گزارش وبلاگ صنعت چاپ، امروزه پزشکان در تحقیقاتشان به این نتیجه رسیده اند که طب سنتی در حفظ سلامت و درمان بسیاری از بیماریها می تواند مؤثر باشد؛ برای همین به آن طب مکمل می گویند. در مقابل، آگاهان و حکمای طب سنتی هم طب تازه و دارو و

نویسندگان: محمدرضا صافی، حامد حبیب الهی، محمد سمیعی

درباره گیاهان دارویی

امروزه پزشکان در تحقیقاتشان به این نتیجه رسیده اند که طب سنتی در حفظ سلامت و درمان بسکمک از بیماریها می تواند مؤثر باشد؛ برای همین به آن طب مکمل می گویند. در مقابل، آگاهان و حکمای طب سنتی هم طب نو و دارو و درمان شیمیایی را نفی نمی کنند و آن را مکمل روش های درمانی خود می دانند؛ گر چه اندک پزشکانی هم هستند که طب سنتی را غیر علمی و غیر مفید می دانند.

به هر حال امروزه علم پزشکی به این سمت پیش می رود که در تولید دارو و درمان بیماری ها از داروهای گیاهی و طب سنتی هم استفاده کند. اکنون در آلمان بیش از 70 درصد داروها با منشأ گیاهی تولید و روانه بازار می شوند. این آمار در آمریکا هند و چنین 40 تا 50 درصد است اما متأسفانها در ایران با وجود داشتن سابقه ای درخشان در طب سنتی تنها 0/09 درصد از داروهای تولیدی، منشأ گیاهی دارند.

خوشبختانه طی چند سال اخیر محققان داروساز کشورمان به سمت تحقیق و تولید داروهای گیاهی روی آورده اند و نتیجه آن هم تولید داروهای ایدز، دیابت، بیماری های ریوی و... بوده است. بخش مهمی از درمان های طب سنتی با تجویز عرقیات گیاهی- که خواص گوناگون و مؤثری دارد- انجام می شود.

گیاهان دارویی از ارزش و اهمیت خاصی در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع هم به لحاظ درمان و هم پیشگیری از بیماریها برخوردار بوده و هستند. این بخش از منابع طبیعی قدمتی هم پای بشر داشته و یکی از مهم ترین منابع تأمین غذایی و دارویی بشر در طول نسل ها بوده اند از نقطه نظر تاریخی، گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه جوامع داشته اند و تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآورده ها و مواد طبیعی دارویی گیاهی در طول تاریخ انجام شده اما نکته حائز اهمیت اینجاست که تنها کمتر از 10 % از مجموع 250000 گونه گیاهی جهان برای بیش از یک عملکرد زیست شناختی، شناسایی و مورد استفاده قرار گرفته اند. به عبارت دیگر بر اساس آمارهای منتشره از طریق سازمان بهداشت جهانی، تنها بین 35 تا 70 هزار گونه گیاه دارویی در طول زمان برای حداقل یک یا چند بار مورد مصرف قرار گرفته است. در حال حاضر، 25 % از داروهای موجود منشأ گیاهی دارند و %12 داروها هم از منابع میکروبی ساخته شده اند. پتانسیل تولید داروهای گیاهی در طبیعت بسیار بالاست. برای نمونه گفته می شود. 125000 گونه گیاه دارویی در جنگل های استوایی جهان یافت می شود. ارزش اقتصادی و تجاری گیاهان دارویی فوق العاده زیاد است. در برخی آمارها ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی بالغ بر 43 میلیارد دلار در سال برآورده شده و طی آمار منتشره در اینترنت فروش فرآورده های گیاهی در سال 1997 بالغ بر 24/3 میلیارد دلار آمریکا بوده است.

امروزه انسان ها بیش از هر زمان دیگری می توانند از انواع مختلف مواد غذایی بهره مند گردند. اما غالباً به دلیل تغذیه نامناسب به عوارض ناشی از آن مبتلا می شوند و به ناچار برای درمان آن به داروهای شیمیایی روی می آورند. داروهایی که عوارض جانبی آنها از جنبه های مثبت آن بیشتر است. لذا در اینجاست که گیاهان دارویی به کمک ما انسان ها می آیند و هر چند اثر درمانی آرام و کندتری دارند وی بیش از داروهای ترکیبی مصنوعی قابل اعتماد می باشند و بیماری را از درون تحت تأثیر قرار می دهند. البته باید در نظر داشت که برای درمان برخی بیماری ها البته باید درد را درمان کرد که در این گونه مواقع باید داروهای شیمیایی را به صورت قرص یا تزریق با نظر پزشک استفاده شود. و سپس برای پیشگیری و حفظ تندرستی و درمان اساسی نارسایی های مزمن دستگاه های بدن می توان از گیاهان دارویی مورد نظر استفاده نمود. لذا نظر به اینکه گیاهان دارویی در حالت های مختلف (عرق گیری، عصاره گیری و جوشانده) دارای خواص یکسانی نمی باشند برای رسیدن به نتیجه مطلوب و مؤثر از آنها باید به نوع، میزان و نحوه تجویز آن توجه نمود تا بتوان بیشترین اثر را از کمترین میزان آن برد.

گرایش عمومی جامعه به استفاده از داروها و درمان های گیاهی و به طور کلی فرآورده های طبیعی به ویژه در طی سال های اخیر رو به افزایش بوده و مهم ترین علل آن، اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شیمیایی از یک طرف و ایجاد آلودگی های زیست محیطی که کره زمین را تهدید می کند از سوی دیگر بوده است. بیش از 60% مردم آلمان و بلژیک و 74% انگلیسی ها تمایل به استفاده از درمان های طبیعی گیاهی دارند. ضمن اینکه طبق آمار سازمان بهداشت جهانی بالغ بر 80% مردم جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه و نواحی فقیر و دورافتاده عمده ترین نیازهای درمانی خود را از گیاهان دارویی تأمین می کنند. از سوی دیگر گیاهان دارویی جزء ذخایر و منابع طبیعی هستند و بسکمک از کشورها کم یا زیاد از یک چنین منبعی برخوردارند که نوع، تعداد و تنوع گونه های گیاهی بر اساس شرایط و موقعیت جغرافیایی هر منطقه فرق دارد. متأسفانه سودآوری های کلان اقتصادی و توجه روزافزون به تجارت جهانی گیاهان دارویی، مسائل و مسائل ناگواری را برای این منابع به وجود آورده و نسل گونه های گیاهی را با خطر انقراض روبرو ساخته است؛ چرا که بخش عظیمی از تجارت، مربوط به گونه های گیاهی دارویی است که از طبیعت جمع آوری شده و بعضاً با شیوه های نادرست، نه تنها به انقراض نسل گونه ها می انجامد بلکه تنوع زیستی منطقه و جهان را هم با خطر نابودی روبرو می سازد.

استفاده مطلوب، منطقی و بهینه از این منابع که به لحاظ فناوری بسیار کم هزینه تر و ساده تر از صنایع دارویی شیمیایی است، می تواند ضمن تأمین بخشی از نیازهای عمده بهداشتی و درمانی جامعه از خروج مقادیر متنابهی ارز جلوگیری نموده و مانع توسعه وابستگی به بیگانگان شود. بنابراین با اتخاذ سیاست ها و راهکارهای مناسب و مبتنی بر یک شناخت واقع گرایان از شرایط موجود این منابع و کاربرد روش های علمی و صحیح در تمام ابعاد اعم از کاشت، داشت، برداشت و بهره برداری صنعتی و اقتصادی آن، چه از طبیعت و چه به صورت کشت مکاهمه می توان به درکی واقعی و اصولی در خصوص نقش و بازدهی گیاهان دارویی در جوامع رو به رشدی همچون ایران رسید و علاوه بر حفظ و حراست از این سرمایه های ملی به شکوفایی و توسعه پایدار جامعه هم دست یافت.

طب گیاهی، کهن ترین شیوه درمان

طب گیاهی قدیمی ترین شکل درمان است که از سوی بشر شناخته شده و از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفته است.

استفاده از این روش درمانی در تمامی تمدن ها سابقه دارد و یک جزء مهم در پیشرفت علم پزشکی رایج به تعداد می رود. گرایش مجدد مردم به داروهای گیاهی و تولید روزافزون این فرآوردها از سوی شرکت های معتبر داروسازی جهان بهانه ای است برای توجه بیشتر به درمان های گیاهی استفاده از گیاهان به نام دارو برای پیشگیری و درمان بیماری ها از روزگاران کهن مورد توجه متخصصان طب سنتی قرار داشته و تا ابتدای قرن شانزدهم معتبرترین روش برای درمان بیماری ها به تعداد می رفته است. ابوعلی سینا از نخستین دانشمندانی است که در کتاب قانون به شرح و بررسی علمی خواص درمانی گیاهان پرداخته است. قانون ابن سینا همراه با کتاب الحاوی که از سوی رازی به رشته تحریر درآمد، منابع ارزشمند طب گیاهی بوده و قرن ها به نام کتاب مرجع مورد استفاده دانشمندان غربی بوده اند. قرن شانزدهم با آغاز نگرش های نوین در علم پزشکی همراه بود.

در نتیجه ظهور این دیدگاه های نو درمان، کم کم روش های درمان بیماری ها با گیاهان کنار گذارده شد و استفاده از داروهای شیمیایی جانشین گیاه درمانی شد؛ اما داروهای تازه هم مسائل خاص خود را داشت. عوارض جانبی بسیار زیاد داروهای شیمیایی و گرانی آنها موجب گرایش مجدد مردم به طب گیاهی شد. در قرن اخیر پیشرفت عمده ای در بهره گیری از گیاهان دارویی حاصل شده است و آزمایشگاه های مجهز در سراسر جهان برای بررسی اثرات این داروها به کار و فعالیت مشغولند.

منبع مقاله: صافی، محمدرضا؛ سمیعی، محمد؛ حبیب الهی، حامد؛ (1391)، آشنایی با عرقیات گیاهی، قم، انتشارات ابتکار دانش، چاپ هفتم.

منبع: راسخون