پرده رو پس نزنین، سیاهه بختم - وبلاگ صنعت چاپ

به گزارش وبلاگ صنعت چاپ، سی ام فروردین، دهمین سالگرد خاموشی سعدی افشار است. ده سال پیش در دی ماه 1391 و دو ماه قبل از رفتن همیشگی او، سلطان سیاه را در خانه اش دیدار می کنم.

وبلاگ صنعت چاپ، شقایق عرفی نژاد: خانه سلطان البته قصر نیست. آپارتمان کوچکی است در خیابان شیخ هادی. برای گفت وگو با او برای مجله آزما به این آپارتمان می روم. همان زمان هایی است که خبرگزاری مهر از قول او نوشته توانایی خرید داروهای یک میلیون تومانی اش را ندارد و بی پرستار در خانه مانده است تا عزراییل سراغش بیاید؛ جمله ای که دلگیرش نموده است.

رضا رضامندی، شاگرد و همکارش روزها به او سر می زند و چند ساعتی می ماند و یا شب را هم همانجا می گذراند. هم اوست که با سعدی افشار هماهنگ می نماید تا در خانه اش گفت وگو کنیم. وارد خانه می شوم. سلطان سیاه که صحنه را مسخر خودش می کرد و بالا و پایین می پرید، اینجاست، خوابیده روی تختی در گوشه سالن کوچک خانه. چشم هایش را بسته و حضورم بیدارش نمی نماید. شعر محمود استادمحمد مدام در ذهنم تکرار می گردد: روی صحنه سرورم سلطان وقتم، صد نگین بی بدل رو تاج و تختم. زندگی م رو صحنه ها یه پارچه نوره، پرده رو پس نزنین سیاهه بختم.

با رضا رضامندی که حالا دیگر چند سال است، او هم از جهان رفته، گوشه ای روی مبل می نشینیم و منتظر می شویم تا سعدی افشار بیدار گردد، اما او آرام خوابیده است. در آن لحظه انگار درد ندارد. اما رضامندی می گوید سعدی افشار شب تا صبح از درد نمی تواند بخوابد. اگر قرص های مسکن قوی که مصرف می نماید نباشد تا برای چند ساعت دردش را آرام کند، هیچ آرامشی برای او وجود ندارد. این را انبوه قرص هایی که روی پیشخوان آشپزخانه کوچک و بی رونقش ریخته تأیید می نماید. آنچه سعدی افشار را رنج می دهد پوکی شدید استخوان است. مردی با ده درصد تراکم استخوان و این یعنی که از این گوشه اتاق به آن گوشه رفتنش یک ماجراجویی پرخطر است. برخورد کوچک ترین با دست یا پایش یک حادثه است. شاگردش می گوید دکتر آمپول هایی برای او تجویز کره که قیمت هر کدامشان یک میلیون تومان است و او باید هر ماه یکی از این آمپول ها را تزریق کند. اما از دو ماه پیش که دکتر نسخه اش را نوشته تا امروز حتی یکی از آمپول هایش را نتوانسته بخرد که حداقل باید هزینه خرید یک سال آن تأمین گردد تا بتوان درمان را آغاز کرد. رضامندی البته از گلریزان انجمن هنرمندان پیشکسوت در تالار سنگلج هم می گوید. حرف هایش که تمام می گردد، نگاه می نماید به صورت سعدی و صدایش می نماید: بابا...بلند شو ...مهمون داری

عکاس: حسین پرتوی

حالا سعدی افشار چشم هایش را باز می نماید، می نشیند و به سرعت لبخندی روی صورتش پهن می گردد. عصایش را از کنار تختش برمی دارد و آرام آرام خودش را به مبل می رساند و روبه رویم می نشیند. اردبیهشت همان سال کنار همین مبل زمین خورده و پنج روز بی هوش روی زمین مانده است تا بالاخره امدادگران اورژانس و آتش نشانی از پنجره وارد شده اند و او را به بیمارستان رسانده اند؛ بیمارستانی که البته شرایط خوبی نداشته و حتی می خواسته اند او را با همان لباسی که پنج روز با آن در خانه افتاده بوده، بستری نمایند تا این که بالاخره سلطان سیاه را به بیمارستان آسیا منتقل می نمایند.

او حالا آرام روی مبل نشسته است، زیر عکسی از خودش به دیوار با صورت سیاه و لباس قرمز. حرف که می زند صدایش همان صدای سیاه است. سال ها با آن صدا صحبت کردن صدایش را کاملا تغییر داده است. شخصیت سیاه دیگر جزئی از وجودش شده است. اصلا خودش شده است. می گوید: دیگر تحرک ندارم. اگر بازی کنم سیاه مرده می شوم. مردم کارهای قبلی من را دیده اند و توقع همان حرکت ها و بازی ها را دارند...نمی گردد...نمی توانم ...اگر کار نکنم و نبینند بهتر است ...دو سال پیش یک کار توی سنگلج کردم به نام... هرچه می نماید نام نمایش یادش نمی آید. از شاگردش کمک می گیرد: بابا ...نام کار چی بود؟ رضامندی کمک اش می نماید: قلنج، کار حسین بابایی، آره، به من گفتند می خواهند کار را دو باره اجرا نمایند. قرار بود صحنه های من را فیلم بگیرند و با اجرای صحنه تلفیق نمایند. حتی قرار بود نام کارگردان روی من باشد و حقوقی هم برایم در نظر گرفته بودند، ولی قبول نکردم. چون درست نبود، ترحم بود، دوست نداشتم.

همان سیاه روی صحنه است، مغرور و آزاد و بیزار از هر بندی. به همان حقوق ماهیانه که می گیرد، قانع است و می گوید کافی است، اما نمی گوید چطور 400 هزار تومان کافی است، در شرایطی که تنها پول یکی از آمپول هایش یک میلیون تومان است. می گوید: تنها من نیستم که دچار بدبکمک و بیماری شده ام. همه گرفتارند. باید بسازم...باید ممنون هم باشم از هم کسانی که کمکم نموده اند.

حالش را که می پرسم می گوید: پوکی استخوان داشتم... رضامندی تصحیحش می نماید: داری باباجان ...هنوز پوکی استخوان داری.

می گوید: آره، پوکی استخوان دارم. دو سه ماه پیش یک حال بدی داشتم که اصلا نمی توانستم حرکت کنم. این آقای رضامندی من را برد بیمارستان. همه بدنم درد می کرد. بعد از ام. آر. آی به من گفتند چهار تا از مهره هایت شکسته. دکتر گفت می عملت می کنم و بعد از عمل می توانی بدوی.

حالا که عمل نموده البته نمی دود، اما با عصا و آرام می تواند حرکت کند. یادش نمی رود که بگوید دکتر پیش از عمل نیمی از هزینه جراحی را بخشیده و از او تشکر می نماید. این را هم یادش نمی رود که دکتر دیگری دو ماه است که منتظرش است تا درمان را آغاز کند: دکتر مرادزاده طبقه هفتم یک ساختمان بود. من را بردند پیشش، آمپول هایی بهم داد که هر کدام یک میلیون تومان است. گفت ممکن است باید دوره خوب شوی، ممکن هم هست، مجبور باشی همواره آمپول بزنی. هنوز که نتوانسته ام داروها را تهیه کنم.

از روزنامه هایی که در آن مدت در باره اش نوشته اند، گله دارد. نه برای این که بد نوشته اند یا دروغ گفته اند. برای این که معتقد است اغراق نموده اند: روزنامه ها نوشتند، خودسرانه هم نوشتند. کشکش را زیاد کردند. این روزنامه آخری خیلی تند نوشت. من عصبانی بودم، درد داشتم، یک چیزهایی گفتم و آنها هم نوشتند.

منظورش خبرگزاری مهر است که در 19 آذر همان سال، از قول او نوشته بود: شرایط جسمانی خوبی ندارم و درد بسکمک را تحمل می کنم. در خانه مانده ام و منتظر عزراییل هستم تا سراغم بیاید.

سیاه تن به تسلیم نمی دهد. منتظر عزراییل بودن یعنی وادادن، یعنی از زندگی بریدن و او اهل وا دادن نبود. لبخند می زند، شاگردش استکانی چای به دستش می دهد و او در حالی که سعی می نماید استکان را در دستش بگیرد از خانمی می گوید که از آلمان با او تماس گرفته و می خواهد هزینه داروها را تقبل کند و او را فرشته نجات زندگی اش می داند.

می پرسم دلش برای صحنه تنگ نشده است؟ چند لحظه سکوت می نماید و بعد می گوید: تنگ شده...چطور تنگ نشده؟ ولی نمی توانم به خودم فشار بیاورم مردم را بخندانم...نمی گردد...

نیم ساعت نشستن و حرف زدن خسته اش نموده است. معلوم است که دوست دارد دوباره به تختخوابش برگردد. اینطور که نگاه می نماید دیگر از روزهای اول تئاتر بازی کردن و سیاه شدنش نمی پرسم تا از سیزده سالگی اش بگوید که اولین بار یک سیاه بازی دیده و از بازی هایش در عروسی ها تعریف کند و با ذغال سیاه کردن صورتش و از صدایی که از یکی از اجراهایش ضبط شده، اما او دوستش ندارد، چون صدای خنده مردم در آن نیست.